deinde quod oleum crescere olivae carne arbitramur, cum sucus omnis in corpus abeat lignumque intus grandescat. Ergo tum maxume rigantur; quod ubi cura multa sive imbribus accidit, oleum absumitur nisi consecuta serenitate quae corpus extenuet; omnino enim, ut Theophrasto placet, et 11 olei causa calores, quare et in torcularibus, etiam in cellis multo igni quaeritur. Tertia est culpa in parcimonia, quoniam propter inpendium decerpendi exspectatur ut decidat oliva. Qui medium temperamentum in hoc servant perticis decutiunt cum iniuria arborum sequentisque anni damno; quippe olivantibus lex antiquissima fuit: oleam ne stringito neve verberato. Qui cautissime agunt harundine levi ictu 12 nec adversos percutiunt ramos. Sic quoque alternare fructus cogitur decussis germinibus, nec minus si exspectetur ut cadat; haerendo enim ultra suum tempus absumunt venientibus alimentum, ut detinent locum; argumentum est, quod nisi ante favonium collectae novas viris resumunt et difficilius cadunt.

4. Prima ergo ab autumno colligitur vitio operae, non na- 13 turae posia cui plurumum carnis, mox orchites cui olei, post radius; has enim ocissime occupat aestas, quia sunt tenerrimae; amurca cogit decidere. Differuntur vero etiam in Martium mensem callosae, contra umorem pugnaces ob idque minumae, Licinia, Cominia, Contia, Sergia quam Sabini regiam vocant, non ante favoni adflatum nigrescentes hoc est a. d. vi. idus Febr. Tunc arbitrantur eas maturescere, 14

et, Da. est, Br. Omitt. Td. quare, a. qui, Td. et in, Td. et iam, adßy. Sed quia torin cellis, a (codd.

§ 11. Theophrasto de caus. plant. I. 19, 4. calores, D. calor est, Td. calor, aẞy. in, a. etiam, ita nos scripsimus per asyndeton. cularia cellis praecedunt, haec scriptura ferri non potest. Barbari.) a cellis, d. igni, ad. igne, Br. olivae, d.

§ 12. arundinem, d. Ceterum haec Plin. sumpsit ex Varron. de re rust. 1, 55. quoque, a. namque, T d. at minus, Dalec. si (una littera erasa), a. sic, d. exspectatur, T. absumit et detinet, Dalec. ut, ad. et, Br. detinent, ad2. detinea, d'. collectae, a. collecta, d. olivae collectae, Dalec. viti, d.

§ 13. colliguntur, ad.

opere, ad.

--

natura, a. posia cui, d'. posse acui, a. posi, d2. pausia cui, Br. radius, v. § 4. 20. radias, D2, regias, D'Tad. regiae, D ad marginem.

occupat aestas, ita nos scripsimus. occupatestas, a. occupatas, d (codd. Gel.) 7. Dicit Plin. haec tria olivae genera aestate celerrime maturari, quia sint tenerrimae, amurcam vero efficere, ut decidant, quod ne fiat, primas statim ab autumno colligi. in Martium mensem, a. Martio mense, d. Cuminia, OT.

PLIN. II.

vero, omitt. d.
a. d., ad. a, T.

29

et quoniam probatissimum ex iis fiat oleum, accedere etiam ratio pravitati videtur; feruntque frigore sterilitatem fieri sicut copiam maturitate, cum sit illa bonitas non temporis, sed generis tarde putrescentium in amurcam. Similis error collectam servandi in tabulatis nec priusquam sudet premendi, cum omni hora oleum decrescat, amurca augeatur; itaque volgo non amplius senas libras singulis modiis exprimi dicunt. Amurcae mensuram nemo agit, quanto ea copiosior reperiatur in eodem genere diebus adiectis. Omnino 15 in vita error est publicus tumore olivae crescere oleum existumantium, praesertim cum magnitudine copiam olei non constare indicio sint quae regiae vocantur, ab aliis maiorinae, ab aliis phauliae, grandissimae, alioqui minumo suco. Et in Aegypto carnosissimis olei exiguum, Decapoli vero Syriae perquam parvae nec cappari maiores carne tamen conmendantur. Quam ob causam Italicis transmarinae 16 feruntur in cibis cum oleo vincantur, et in ipsa Italia ceteris Picenae et Sidicinae. Sale illae privatim condiantur et ut reliquae amurca sapave, necnon aliquae oleo suo et sine arcessita conmendatione purae innatant colymbades; franguntur eaedem herbarumque viridium sapore condiuntur. Fiunt et praecoces ferventi aqua perfusae quamlibet inma- 17 turae; mirumque dulcem sucum olivas bibere et alieno sapore infici. Purpureae sunt et his ut uvis, in nigrum colorem transeuntibus posiis. Sunt et superbae praeter iam dicta

prae

suavitatem, Dalec. copia maamurca, d. hora, ar.

§ 14. pravitati ratio, d. parvitati, Pint. turitatem, a. tarditate, Dalec. putrescenti, a. mora, d (codd. Gel.) Br.

existimantium praesertim cum, a. existimandi cum praefuisse videtur. non, omitt. ad. ab, om. a. phauliae, Theophr. de caus. pl. VI. 8, 5. bambiae, ad. capari, d. apari, a. maiores carne, oleo tamen, Dalec. Td. privatim, Tadr. primum, ß.

condiantur,

§ 16. causam, a. rem, Tad. condiuntur, ẞy. reliqua, d. muria, K. Id probandum videtur, cum amurcae nullus sit hic locus. et sine, Ta. sine, d (codd. Barbari) Br. — arcessita, d. arte sita, a. accersita, codd. Barbari, B.

purae, ad (codd. Barbari.) commendatione. Muriae, Dalec. 7. At Plin. h. 1. alios fontes secutus est quam Columella XII. 49, 8. innatent, d. innatant. Colymbades franguntur eaedemque herbarum, r.

eadem, ad.

§ 17. olivas, om. d. his, a. in is, dẞy. is, Barbar. uvae in nigrum col. transeuntes, K. posiis, Td. posiae, Barbar. a. pausiae, Br.

§ 18. pinguitudinis, a2d. pinguidinis, a'. pinguedinis, r. — conciso, (codd. Barbari.) concise, a. concisae, r. interciso, Td. accepit, r. medicatio,

-

genera. Sunt et praedulces per se tantum siccatae uvisque 18 passis dulciores, admodum rarae in Africa et circa Emeritam Lusitaniae. Oleum ipsum sale vindicatur a pinguitudinis vitio; cortice oleae conciso odorem accipit; medicatio alia ut vino, palati gratia nulla est, nec tam numerosa differentia; tribus ut plurumum bonitatibus distat. Odor in tenui argutior et is tamen etiam in optumo brevis.

IV. 5. Oleo natura tepefacere corpus et contra algores 19 munire; eidem fervores capitis refrigerare. Usum eius ad luxuriam vertere Graeci vitiorum omnium genitores in gymnasiis publicando. Notum est magistratus honoris eius octogenis sestertiis strigmenta olei vendidisse. Oleae honorem Romana maiestas magnum perhibuit turmas equitum idibus Iuliis ex ea coronando, item minoribus triumphis ovantis. Athenae quoque victores olea coronant, Graeci oleastro Olympiae.

V. 6. Nunc dicentur Catonis placita de olivis. In calido 20 et pingui solo radium maiorem, Salentinam, orchitem, posiam, Sergianam, Cominiam, albiceram seri iubet adicitque singulari prudentia, quam earum in singulis locis optumam esse dicant; in frigido autem et macro Liciniam; pingui enim aut ferventi vitiari oleum arboremque ipsam fertilitate consumi, musco praeterea rubro infestari. Spectare oliveta 21 in favonium loco exposito solibus censet nec alio ullo modo laudat; VI. condi olivas optume, orchites et posias vel viridis

@Tadr. medicati, codd. Barbari, ẞy. alia, Tad. alias, codd. Barbari, Br. Multa in his vv. mutat Dalec. bonitatis, a. distat odor, r. optimo, d. optima, ar.

§ 19. eidem, ad. eidemque, Br. Ceterum v. Dioscor. 1, 30. honoris eius, ad. honorarius, Sabell. octonis, T. perhibuit, O. exhibuit, Td. praebuit, aẞy. Graeci, Tad. Graeci vero, Br.

Ser

§ 20. Catonis de re rust. 6. posiam, a. pusiam, d. pausiam, ßy. gianam, Cato. segregianam, a. sergregianam, d. Cominiam, ita nos scripsimus coll. § 13. Comminiam, a'. Comminianam, a2d. in, TKad. Omitt. codd. Gel. singulis, Td2. finis, d'. fines, a. iis, Barbar. K. finitimis, codd. Gel. Br. dicunt, a. enim, d. autem, a. vitiari, d. vitiaberis, a. oleum, Sa. eius oleum, d (sed eius altera manus in ras.) By. musco, Cato. museo, a. con

sumimus: eo, d. rubro, Cato. et robo, O. et robore, ad.

§ 21. alio ullo, ad. ullo alio, B. condi, ad. Nec alio ullo modo laudat condi, B. At v. Ursin. ad Varr. de re rust. 1, 60., cum Pontedera antiquitt. Gr. et Lat. p. 35. hanc interpunctionem praeferat deletis priore loco verbis nec alio laudat, uti locus in edd. vett. legitur. posias, a d. pausias, Br. vel, Tadr. quam vel, ß. virides, ad. virides quam, r.

in muria vel fractas in lentisco; oleum quam acerbissima oliva optumum fieri, cetero quamprimum e terra colligendam; si inquinata sit lavandam; siccari triduo satis esse; si gelent frigora, quarto die premendam; hanc et sale adspergi; oleum in tabulato minui deteriusque fieri, item in amurca et fracibus; hae sunt carnes et inde faeces; quare 22 saepius in die capulandum, praeterea in conchas et plumbeas cortinas, aere vitiari; ferventibus omnia ea fieri clausisque torcularibus et quam minume ventilatis; ideo nec ligna ibi caedi oportere, qua de causa e nucleis ipsarum ignis aptissimus; ex cortinis in labra fundendum ut fraces et amurca liquentur solide; ob id crebrius vasa mutanda, fiscinas spongea tergendas ut quam maxume pura sinceritas constet. Postea inventum ut lavarentur utique ferventi aqua, 23 protinus prelo subicerentur solidae ita enim amurca exprimitur, -mox trapetis fractae premerentur iterum. Premi plus quam centenos modios non probant; factus vocatur, quod vero post molam primum est flos. Factus tris gemino foro a quaternis hominibus nocte et die premi iustum est.

VII. 7. Non erat tunc ficticium oleum ideoque arbitror de 24 eo nihil a Catone dictum; nunc eius genera plura, primumque persequemur ea quae ex arboribus fiunt et inter illas ante omnis ex oleastro. Tenue id multoque amarius quam

acerbissima oliva, Sabell. et Barbar. d. acerbissimum diu, ar. acerbissimum die i. e. tempore, Dalec. colligenda, ar. lavanda, ar. esse, si gelent frigora. Quarto, r. premenda, ar. hanc, d. has, a. item in, ad. item et in, Br. fragibus, ad. nudae, Dalec. adv. 27, 7.

-

frages, codd. Turn.

capulandum, Pint. ad. copulandum, S. crain conchas, codd. Gel. conchas, ad. et, a.

ventilatos, ad. ex, ita labra, Tad2. libra, d1. labro, B. fraliquentur, d. liquantur, a. mutanda, STad. mundanda,

ces, Barbar. ex Catone de re rust. 66. feces, ad. linquantur, Dalec. solide, Sa. Omitt. dr.

թ.

P. fiscinis, Td. tergenda, a. detergenda, Td.

est, ad'. excessum est, T d2. Turneb. adv. 27, 17.) tres gemino fero, a. Barbar. . Alias praeterea de h. 1. coniecturas profert idem Barbarus. ad. ac, fr.

§ 24. tunc, a. tum, dẞr. fictitium, Td. ticticium, a. factitium, P.

oleae, tantum ad medicamentum utile; simillimum huic est ex chamelaea, frutice saxoso non altiore palmo, foliis oleastri bacisque. Proxumum fit et e cici, arbore in Aegypto co- 25 piosa alii crotonem, alii sili, alii sesamon silvestre appellant ibique non pridem; et in Hispania repente provenit altitudine oleae, caule ferulaceo, folio vitium, semine uvarum gracilium pallidarumque. Nostri eam ricinum vocant a similitudine seminis; coquitur id in aqua innatansque oleum tollitur; at in Aegypto, ubi abundat, sine igni et aqua sale adspersum exprimitur, cibis foedum, lucernis utile. Amygda- 26 linum quod aliqui metopium vocant ex amaris nucibus arefactis et in offam contunsis, adspersis aqua iterumque tunsis exprimitur. Fit et e lauro admixto drupparum oleo, quidamque e bacis exprimunt tantum, alii foliis modo, aliqui folio et cortice bacarum; nec non styracem addunt aliosque odores. Optuma laurus ad id latifolia, silvestris, nigra bacis. 27 Simile est e myrto nigra, et haec latifolia melior. Tunduntur bacae adspersa calida aqua, mox decocuntur; alii foliorum mollissima decocunt in oleo et exprimunt, alii deiecta ea in oleum prius sole maturant. Eadem ratio et in sativa myrto, sed praefertur silvestris minore semine, quam quidam oxymyrsinen, alii chamaemyrsinen vocant, aliqui aco

de

eo,

Od2. de quo, d'. de ea, y vitio operarum. Omitt. aß.

quae ex, 8.

quae in, Td. et tantum, Td. amelaea, d. baccisque proximum. Fit, r.

§ 25. et e, ar. et, Td. Legendum videtur ex, quia particula et i. e. etiam h. 1. prorsus non admitti potest. - fici, a. crotonem, Barbar. scrotonem, a. scrotone, d. sili, Salmas. exerc. p. 686. a. G. sibi, ℗ (Rigalt.) sybi, Td. sibin, r. sive, a. trixin, ßy. Dioscor. 4, 161. σéσɛλt Kúпptov vocat. sesamon, d. seramon, a. sesamum, Br. silvestre", d. silure, a. appellant, om. d. ex in, ar. ex, Td. Hispania, TKad. Hispaniae, r. tepente, K. sponte, Dalec. vocant, om. a. igni, ad. igne, By. utile, χρήσιμον εἰς λύχνους, Dioscor. 4, 161. exile, Tadr.

§ 26. alii qui, a.

metopium, Barbar. neopum, ad2. nopum, d'. adspersum, ad. et e, a. et, d. admixto omphacio oleo; quidam ex drupis baccis expr., Dalec. aliis foliis, a.

aliqui, ad. alioqui, B.

§ 27. silvestris latifolia om. a. Simile est e myrto. Nigra, Pint. decoquantur, d. ali, d. olei, d1. nar. ad Dioscor. 1, 35. quam, a. camemirsine, d. camale myrsine, a.

-

nigri, d. Ceterum v. Dioscor. 1, 48. adspersa, Tad. adspersae, ẞy. desecta, r. macerant, Corchamaemyrsinen, Barbar. r. vocant, adr. Post oxymyrs. collocant Br. aliquisimilitudine; pro his vv. dant alii acoron a similitudine codd. Barbari, alii qui corona similitudinem a, aliqua corone similitudine Td, alii acaron a similitudine B. aliqui debetur Harduino. In r verba aliqui fruticosa deesse videntur; multa hic tentat Dalec.