maticae artis Daphni, Natio Pisaurense vendente et M. Scauro principe civitatis III. DCC licente. Excessere hoc in nostro aevo nec modice histriones, sed libertatem suam mercati, quippe cum iam apud maiores Roscius histrio III. D annua meritasse prodatur; nisi si quis in hoc loco desiderat Ar- 129 meniaci belli paulo ante propter Tiridaten gesti dispensatorem, quem Nero III. cxxx manumisit. Sed hoc pretium. belli, non hominis fuit tam, Hercules, quam libidinis, non formae, Paezontem e spadonibus Seiani III. D mercante Lutorio Prisco. Quam quidem iniuriam lucri fecit ille mercatus in luctu civitatis, quoniam arguere nulli vacabat.

XL. 41. Gentium in toto orbe praestantissima una omnium 130 virtute haut dubie Romana exstitit. Felicitas cui praecipua fuerit homini, non est humani iudici, cum prosperitatem ipsam alius alio modo et suopte ingenio quisque determinet. Si verum facere iudicium volumus ac repudiata omni fortunae ambitione decernere, nemo mortalium est felix. Abunde agitur atque indulgenter a fortuna deciditur cum eo qui iure dici non infelix potest. Quippe ut alia non sint, certe ne lassescat fortuna metus est, quo semel recepto solida felicitas Pisaurensi, B. III, Hard. III, Rd (omnes codd. Salmas.) III. M, ß. H-S, 7. DCCC, r. — histrioni reddi, R'. histrionis reddi, R2d. Vulgata histr, sed cum sit aperte interpolata, in codicum scriptura numerum aliquem ingentem latere existimo, quo unus alterve histrionum libertatem suam mercatus erat, quam ad coniecturam numerus ingens statim sequens ducit, quem Roscius meritaverat. histrio III, Hard. histrio III, ROTd (codd. Salmas.) histrioni, K. histrio HS, By. mercasse, K.

§ 129. nisi si, Rd (Ambr. I.) nisi, 07. Tiridaten, Rd. Tiridatem, ẞr. III, Hard. III, Rdr (codd. Salmas. et Gronovii miscell. p. 846. et cod. Bud. de ass. p. 276.) in, alii codd. Gronov. HS, Pr. CXXX, Rr (codd. Salmas. et Gronovii, Medioll. et alii ap. Rezz.) CXX, d (cod. Bud.) B. centies vicies, K. Ceterum de hoc et superioribus numeris consule Salmas. et Gronov., quorum vestigia tacite premit Hard. Hercules, Rd. Hercule, codd. Gel. Br.

III,

Paezontem, d (codd. Gel.) pzontem, R. Parenetemi, Vaticani et Passion. Paronetemi, Ambr. I. Pezontemes, Ambr. II. Patontemes, r. e spadonibus, Rd (codd. Gel.) spadonis, r (omnes codd. Rezz.) Seiani, codd. Gelen. et Salmasii. reiani, Rd. Seiano, codd. Rezz. 7. Hard. III, Rd (codd. Salmas. et Gronovii.) III M, codd. Gelen. ß. HS, r. Lutorio, Lips. ad Tac. annal. 3, 49. L. Lutorio, Gronov. C. Lutorio, Hard. Sutorio, Barbar. Rd (codd. Gelen. et Salmasii) B. Sutonio, Ambross. a Sutorio, codd. Gronov. a C. Lutorio, y. vocabat, R.

§ 130. omnium, ROTdr (Rob.) omni, ß, quod defendit Gesner. chrestom. p. 195. suopte, R. suapte, Rob. pro suopte, Tr. prompte, d. quisque, omitt. Td. determinet, ROT. terminet, d (Rob.) ẞy. nemo mortalium, Rd (Rob.) mortalium nemo, Br. agitur, ROTdr (Rob.) igitur, B. a, R. Omitt. Td (Rob.) Br. deciditur, ROTr (Rob.) decidita, d. decidit, Br. indulgente fortuna deciditur, Hard.

non est. Quid quod nemo mortalium omnibus horis sapit? 131 utinamque falsum hoc et non ut a vate dictum quam plu- rumi iudicent! Vana mortalitas et ad circumscribendam se ipsam ingeniosa conputat more Thraciae gentis, quae calculos colore distinctos pro experimento cuiusque diei in urnam condit ac supremo die separatos dinumerat atque ita de quoque pronuntiat. Quid quod iste calculi candore illo laudatus dies originem mali habuit? Quam multos accepta ad- 132 flixere inperia! quam multos bona perdidere et ultimis mersere suppliciis, ista nimium bona, cum interim illa hora in gaudio fuit! Ita est profecto, alius de alio iudicat dies et tamen supremus de omnibus ideoque nullis credendum est. Quid quod bona malis paria non sunt etiam pari numero, nec laetitia ullo minumo maerore pensanda? Heu vana et inprudens diligentia! numerus dierum conparatur, ubi quaeritur pondus.

XLI. 42. Una feminarum in omni aevo Lampido Lace- 133 daemonia refertur quae regis filia, regis uxor, regis mater fuerit; una Berenice quae filia, soror, mater Olympionicarum; una familia Curionum in qua tres continua serie oratores exstiterint; una Fabiorum in qua tres continui principes senatus, M. Fabius Ambustus, Fabius Rullianus filius, Q. Fabius Gurges nepos.

XLII. 43. Cetera exempla fortunae variantis innumera 134

§ 131. ut a, RTd. a, Rob. Br. circumscribendam, ROK (Rob.) circumscribendum, dẞY. separatim, K. de, om. R'. quoque, R1 (Rob.) quoquo, R2. uno quoque, d. laudato die, ROT dr. abuisset, R.

-

-

§ 132. prodidere, Rob. nimium, RTd. nimirum, ßy. cum, ᎡᎯ Ꭲ d. si cui, Br. interim, ROTd. inter, Br. quod, om. R1. sint, Rob. etiam vana omisso heu, d ad marginem.

-

par, R.

Kd (Rob.) y. pensanda, d (Rob.) pensandae, R. vane, R. diligentiae, d. computatur, K.

--

ullo, R. uno, T. ulla, Heu, Rob. Omitt. Rd.

§ 133. refertur, Td (codd. Rezz.) referitur, R. reperitur, codd. Gelen., Rob. βγ. - fuerit, ROTd (Rob.) fuit, B. Berenice, Tdr. Verenice, R. Pherenice, Barbar. . — familia, Rob. filia, Rd. exstiterint, RO. exstiterunt, d (Rob.) Br. Rullianus, Rd (codd. Gel.) Rulliani, O.

§ 134. facit, ROT d. fecit, Rob. B. ex insignibus malis, Dalec.

XXXVI,

Rd. XXXIII, r. sed usque, Red. Om. B. Ceterum in h. 1. corruptelam inesse senserunt et Pint. et Gesner., quorum ille coniectura satis violenta ei succurrere vult, hic chrestom. p. 199. diversus ab Hard., qui verba sed iterum proscriptus ad sequentia refert, haec ipsa verba cum ẞ prioribus annectit. Sed haec ipsa ratio, quam interim ego quoque retinui, structuram reddit elumbem, et certo mihi persuasum est Plinium scripsisse proscriptura sc. fortuna.

§ 135. Pompei, Rr. Pompeius, STd. Huic voci addunt Strabonis ẞr, quod

sunt; etenim quae facit magna gaudia nisi ex malis, aut quae mala inmensa nisi ex ingentibus gaudiis?

XLIII. Servavit proscriptum a Sulla M. Fidustium senatorem annis XXXVI; sed iterum proscriptus; superstes Sullae vixit, sed usque ad Antonium, constatque nulla alia de causa ab eo proscriptum, quam quia proscriptus fuisset. 44. Triumphare P. Ventidium de Parthis voluit quidem 135 solum, sed eundem in triumpho Asculano Cn. Pompei duxit puerum, quamquam Masurius auctor est bis in triumpho ductum, Cicero mulionem castrensis furnariae fuisse, plurumi iuventam inopem in caliga militari tolerasse. Fuit et 136 Balbus Cornelius maior consul, sed accusatus atque de iure virgarum in eum iudicum in consilium missus, primus externorum atque etiam in oceano genitorum usus illo honore quem maiores Latio quoque negaverint. Est et L. Fulvius inter insignia exempla, Tusculanorum rebellantium consul eodemque honore cum transisset exornatus confestim a populo Romano, qui solus eodem anno quo fuerat hostis Romae triumphavit ex iis quorum consul fuerat. Unus homi- 137 num ad hoc aevi Felicis sibi cognomen adseruit L. Sulla, civili nempe sanguine ac patriae oppugnatione adoptatus; et quibus felicitatis inductus argumentis? Quod proscribere tot milia civium ac trucidare potuisset. O prava interpretatio et futuro tempore infelix! Non melioris sortis tunc fuere

са

cognomen nullus codex agnoscit. Cicero, vel potius, si Plinius huc respicit, Plancus ad Ciceron. Fam. 10, 18.,,Ventidii Mulionis castra despicio." strensis, RTKdr. castrensem, Br. furnariae, Turneb. adv. 29, 18. furinariae, O. fusinariae, Td (codd. Turnebi.) fufifurie, R. suffranium, r. ferraviam, codd. nonnulli pervetusti Turnebi. frumentarium, codd. Barbari. sufferaneum vel potius sufforaneum, Sabell. suffarranium, Br. inventam, R. in, om. r. § 136. iudicum, codd. Barbari et Gelenii. iudicem, ROTd. iudicium ____ missum, Ruhnken. ad Vell. 2, 51. et Zumpt. über die persönliche Freiheit des Röm. Bürgers p. 41., cui coniecturae assentirer, nisi per eam collatis verbis statim infra sequentibus, quae arctissime cum superioribus cohaerent, structura tota frangeretur. Non multum abest, quin iudicem pro vero habeam, ut Plin. cum acrimonia quadam ei propria dicat Balbum eo ipso tempore, quo civitatis male affectatae accusatus sit, iudicis munere functum fuisse eumque quodammodo ipsum de se iudicare debuisse. in oceano, om. d. maiore statio, d. negaverint, ROTd. negaverunt, By. eodem quoque honore transfuga, S. qui fuerat, Rd. de iis, K.

§ 137. Unum, R. Unem, d. adoptatus, d. adoptat', R. adoptatum, Hard. tacite, 7. et quibusnam, Or. Ita vel ex quibusnam, Sabell. En quibus, Pint. sed quibus, Salmas. exerc. p. 39. b. B. At quibus, Hard. tuisset, R. posset, Td. — tempori, Pint. Nam, Dalec.

indutus, d.

po

pereuntes quorum miseremur, cum Sullam nemo non oderit? Age, non exitus vitae eius omnium proscriptorum ab illo 138 calamitate crudelior fuit, erodente se ipso corpore et supplicia sibi gignente? Quod ut dissimulaverit et supremo somnio eius, cui inmortuus quodammodo est, credamus ab uno illo invidiam gloria victam, hoc tamen nempe felicitati suae defuisse confessus est, quod Capitolium non dedicavisset.

45. Quintus Metellus in ea oratione quam habuit supremis 139 laudibus patris sui L. Metelli pontificis, bis consulis, dictatoris, magistri equitum, quindecimviri agris dandis, qui primus elephantos ex primo Punico bello duxit in triumpho, scriptum reliquit decem maxumas res optumasque, in quibus quaerendis sapientes aetatem exigerent, consummasse eum; voluisse enim primarium bellatorem esse, optumum orato- 140 rem, fortissimum inperatorem, auspicio suo maxumas res geri, maxumo honore uti, summa sapientia esse, summum senatorem haberi, pecuniam magnam bono modo invenire, multos liberos relinquere et clarissimum in civitate esse; haec contigisse ei nec ulli alii post Romam conditam. Longum est refellere et supervacuum, abunde uno casu refutante. Siquidem is Metellus orbam luminibus exegit senectam 141 amissis incendio cum Palladium raperet ex aede Vestae, memorabili causa sed eventu misero; quo fit ut infelix quidem dici non debeat, felix tamen non possit. Tribuit ei populus Romanus, quod nulli alii ab condito aevo, ut quotiens` miseremur, R. miseremur hodie, dẞr. cum te Sulla, K. § 138. eius, om. r. tibi, T. ibi, K. et, om. B.

eius, om. r.

Quod, om. R.

nemo adorat, r. dissimulaveris, K.

cui, Barbar. R. civi, d. cum, r. Rd. mortuus, rß. cuius vi mortuus, Dalec. est, Rdr. es, K. ipse, Titz. p. 129. sq.

visses, K.

viri, r.

r.

tuae, K.

defuisse, om. d'.

immortuus,

creditus, r.

es, K.

dedica

XII reddendis,

§ 139. Que, R'. Quod, R. Quem, d. supremi, R. L., om. d. dividendis, K. plurimos, Pint. ex, ROTdr. Om. B. consummasse aevo. Fuisse enim pr. bellatorem, optimum, Pint. § 140. eum valuisse. Primarium enim bell., K (Rob.) Valuisse, S. in civ. ei, om. d'. refutantes, d.

est, B.

nulli, ROT (Rob.) nunquam ulli,

der. ab, Rob. Omitt. ROTd. magnum ei et, Rob. § 142. dixit, ROTd. dixerat, Br.

e, omitt. Rd.

illatis, R'd.

inter ra, R. intra, dr.

numeretur, d.

praetorio, Pint. et Pigh. annal. 3, 97. prae

torie, R'. praetore, R'dß,. duobus triumphalibus, om. d'.

§ 143. C. Atinio, Torrent. ad Hor. sat. I. 6, 39. et Pigh. annal. 3, 20. Add. Corrad. ad Cic. Brut. p. 153., Torren. ad Valer. Max. VIII. 3, 2. et Duker. ad

in senatum iret, curru veheretur ad curiam, magnum et -sublime sed pro oculis datum.

XLIV. Huius quoque Q. Metelli qui illa de patre dixit 142 filius inter rara felicitatis humanae exempla numeratur. Nam praeter honores amplissimos cognomenque e Macedonia quattuor filiis inlatus rogo, uno praetorio, tribus consularibus, duobus triumphalibus, uno censorio, quae singula quoque paucis contigere; in ipso tamen flore dignationis suae ab 143 C. Atinio Labeone cui cognomen fuit Macerioni tribuno plebis, quem e senatu censor eiecerat, revertens e campo meridiano tempore vacuo foro et Capitolio ad Tarpeium raptus ut praecipitaretur, convolante quidem tam numerosa illa cohorte quae patrem eum appellabat, sed, ut necesse erat in subito, tarde et tamquam in exsequias, cum resistendi sacroquesanctum repellendi ius non esset, virtutis suae opera et censurae periturus, aegre, tribuno qui intercederet reperto a limine ipso mortis revocatus; alieno bene- 144 ficio postea vixit bonis inde etiam consecratis a damnato suo, tamquam parum esset faucium reste intortarum, expressi per auris sanguinis poenam exactam esse. Equidem et Africani sequentis inimicum fuisse inter calamitates duxerim, ipso teste Macedonico, siquidem dixit:,,ite filii, celebrate exsequias, numquam civis maioris funus videbitis"; et hoc dicebat iam Baliaricis, Diadematis, iam Macedonicus ipse. Verum ut illa sola iniuria aestumetur, quis hunc iure feli- 145

Liv. epit. 59. Confirmat R. Catinio, B. Catilino, d. Macerionis, Td. et, om. B. praecipitaretur; pone h. v. Pint. verba virtutis-periturus collocat. resistenti, R. collegium repellendi, r. perituris, d. intercideret, Rd. reperto, R. referto, d. recepto, K. referente, r (codd. Barbari.).

§ 144. et inde, R. consecratus, d. damnato, ROTSdr. damnatu, P. Ruhnken. ad Vell. 1, 11. verba a damn. suo corrupta recte dicit, non acquiescens ergo in Hard. explicatione. quamquam parum obesset, Titz. reste, Ruhnken. recte, Pigh. certe, RdẞY. expressi, Rd. expressique, Br. nares, Pigh. aures et nares, Ruhnken. poena exacta est, 8. poena exacta esset, T. poenae exacta esset, Rd. Veterem lectionem recte praetulerunt Ruhnken. et Beier. ad Cic. Off. 1, 25. p. 198. Africani sequentis, R. Africanis equitis, d. Afr. Aemiliani, r. Afr. secundi, Beier. siquidem, RSTdr. siquidem liberis, βγ. Baliaricis, R. Balearicis, dßy. Huic voci addit et Creticis B, quod recte omitt. RT dr (tres codd. Medicei ap. Noris. cenot. Pis. p. 65.) Vid. Corrad. ad Cic. Brut. p. 154. sq. Diadematis, Rd. et Diadematis, Y. Dalmaticis, Beroald. K. Probant Gesner. chrestom. p. 217. et Titz. At v. intpp. ad h. 1., Ernesti. Cl. Cicer. p. 210. et Ellendt. ad Cic. Brut. p. LVII. ed. 1.

§ 145. iure, om. d'.