nascitur locis atque trans maria, geniculatis nodata scapis; duo eius genera: nartheca Graeci vocant adsurgentem in altitudinem, narthecyam vero semper humilem. A genibus exeuntia folia maxuma, ut quaeque terrae proxuma; cetero natura eadem quae anetho, et fructu similis. Nulli fruticum levitas maior; ob id gestatu facilis baculorum usum senectuti praebet.

43. Semen ferulae thapsiam quidam vocavere decepti eo, 124 quoniam ferula sine dubio est thapsia, sed sui generis, foliis feniculi, inani caule nec excedente baculi longitudinem; semen quale ferulae, radix candida. Incisa lacte manat et contunsa suco; nec corticem abdicant. Omnia ea venena; quippe etiam fodientibus nocet; si minuma adspiret aura, intumescunt corpora faciemque invadunt ignes sacri; ob id cerato prius inlinunt. Quibusdam tamen morbis auxiliari di- 125 cunt medici permixtam aliis; item in alopeciis suggillatisque ac liventibus, ceu vero remedia desint ut scelera contractent. Ista praetexunt noxio instrumento tantumque inpudentiae est ut venenum artis esse persuadeant. Thapsia in Africa vehementissima. Quidam caulem incidunt per messis et in ipsa excavant radice, quo sucus confluat, arefactumque tollunt. Alii folia, caulem, radicem tundunt in pila et sucum in sole 126

§ 125. aliopisces, ad. desunt, a. ut cessetlera, ad. Hac ex scriptura colligo scribendum esse VT VICISSIM ET SCELERA, adverbio vicissim eo sensu posito, quo legitur apud Cic. de N. D. II. 7, 19. possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra; v. adnot. seq. contractent; hanc scripturam

ex revocavi, cum non tractent, quod Tady habent, sententiae loci prorsus adversetur. Plin. enim dicit remedia bona non eo usque deesse, ut propterea vicissim i. e. per vices, alio tempore, ad scelera i. e. remedia noxia confugiendum sit; et cum in protasi ad reiiciendam alienam sententiam formula negationis ironicae utatur, par est in apodosi negationi locum non esse. trectent, Dalec. Sed iusta scribendi ratio invenitur apud Lucret. 6, 584. et ex codice optimo restituenda est Plauto mil. glor. IV. 2, 61. Ista, Ta. Sed ista, dẞr. est, om. r. in Africa, ad. est in Africa, ẞy.

-

--

§ 126. folii, ad. Postea in eodem d tota vox lineola traducta. caulem incidunt per messes, a. radicem tundunt, a. incidunt, d.

Dalec.

con

caulem, d.
insolatu,

coactum dividunt in pastillos. Nero Caesar claritatem ei dedit initio inperi, nocturnis grassationibus converberata facie inlinens sibi cum ture ceraque et secuto die contra famam cutem sinceram circumferens. Ignem ferulis optume servari certum est easque in Aegypto praecellere.

XXIII. 44. Ibi et capparis, firmioris ligni frutex seminis- 127 que et cibi volgati, caule quoque una plerumque decerpto. Cavenda eius genera peregrina, siquidem Arabium pestilens, Africum gingivis inimicum, Marmaricum volvis et omnium inflationibus; Apulum vomitus facit, stomachum et alvom movet. Quidam id cynosbaton vocant, alii ophiostaphylen.

45. Frutectosi est generis et saripha circa Nilum nascens, 128 duorum ferme cubitorum altitudine, pollicari crassitudine, coma papyri, similique manditur modo; radice ferrariis officinis praecipua carbonis usu propter duritiam.

XXIV. 46. Non omittendum est et quod Babylone seritur 129 in spinis, quoniam non alibi vivit, sicut et viscum in arboribus; sed illud in spina tantum quae regia vocatur. Mirum, quod eodem die germinat quo iniectum est; inicitur autem ipso canis ortu et celerrime arborem occupat. Condiunt eo vinum et ideo serunt. Spina illa nascitur et Athenis in longis muris.

47. Frutex est et cytisus ab Aristomacho Atheniensi mi- 130 ris laudibus praedicatus pabulo ovium, aridus vero etiam

converberata facie, a (omnes codd. ap. Oudend. ad Suet. Oth. 12.) converberata faciem, d. converberatam faciem, Br. converberatae faciei, Oudend. inlinens, a. linens, d. sibi cum; pro his vv. dant siccum STad, unde Oudend. fucum legit. Mihi potius scribendum videtur ei (faciei) cum, littera s ex participio praegresso repetita. caeraque, a. cerussaque, Mercur. var. lect. 2, 1. sequenti, r. ferens, a.

ex Plinio Valer. 3, 47.

-

§ 127. Ibi, a. Ob, d. id, ad. cappuris, a2. V. Dioscor. 2, 204. Arabium, ad. Arabicum, ß. Multa in his vv. mutat Dalec. atritum, a. sed, a. vomitum, d. movet, r. facit, ad. solvit, B. ophiostaphylen, ita

nos scripsimus. opios staphylen, d. opusstaphilen, a. opheostaphylen, Br.

§ 128. Frutectosi, ad (codd. Salmas. exerc. p. 706. a. F. et Oudend. ad Appul. metam. p. 237.) Fruticosi, ẞy. — saripha, d (codd. indicis libri primi.) sarifa, a. sarisa, O. sari, ßy. V. Theophr. h. pl. IV. 8, 2. 5. papaveri, a1. papari, a2.

§ 129. estque sicut et, K. Ceterum v. Theophr. de caus. pl. II. 17, 3. alibi, Td. aliubi, aẞr. V. Hand. Tursell. 1, 277. et sicut, a. et sicut////, d. Particulam et, quae in d bis posita esse videtur, ad. quod, K.

tur, K.

inicitur, a. initiatur, d.

librariis deberi arbitror.

vinum, ar. vina, dß.

cadem, seri.

suum, spondetque iugero eius annua HS. MM vel mediocri solo reditus. Utilitas quae ervo, sed ocior satias, perquam modico pinguescente quadripede, ita ut iumenta hordeum spernant. Non ex alio pabulo lactis maior copia aut melior, super omnia pecudum medicina a morbis omni usu praestante. Quin et nutricibus in defectu lactis aridum atque in 131 aqua decoctum potui cum vino dari iubet; firmiores celsioresque infantis fore; viridem etiam gallinis aut, si inaruerit, madefactum. Apis quoque numquam defore cytisi pabulo contingente promittunt Democritus, Aristomachus. Nec aliud 132 minoris inpendi est. Seritur cum hordeo aut vere semine ut porrum, vel caule autumno ante brumam; si semine, madidum et, si desint imbres, satum spargitur; plantae cubitales praeferuntur scrobe pedali. Seritur per aequinoctia tenero frutice, perficitur triennio, demetitur verno aequinoctio, cum florere desinit, vel pueri vel anus vel vilissima opera. Canus adspectu breviterque, si quis exprimere similitudinem 133 velit, angustioris trifoli frutex. Datur animalibus post biduum semper, hieme vero quod inaruit madidum. Satiant equos denae librae et ad portionem minora animalia, obiterque inter ordines alium et caepe seri fertile est. Inventus 134 est hic frutex in Cythno insula, inde translatus in omnis Cycladas, mox in urbis Graecas, magno casei proventu, propter quod maxume miror rarum esse in Italia. Non ae

-

Athe

§ 130. Antilomaco, @a. Anthiloco/////, d. Ceterum v. Dioscor. 4, 111. niense, Oa. ovium, Sabell. et Barbar. omnium, a d. vero, om. d. annua HS. MM, revocavi hoc ex ß. annuans, ad. annuos per plures, K. annua HS, γ. soli reditu, Dalec. ervo, codd. Gel. ergo, STad. herbae, Pint.

doctior, ad. satias, Tad. satietas, codd. Gel. Br.
maior, d. melior, a. pecudum,
rasura. medicinae in omni morbo, K1. medicinae et ovium

-

Tadr. pecorum, ß.

et

quadripedi, a. a, a'. Om. a1; in d morbis, K2.

§ 131. iubet, d. iuvet, a. iuvat, r. et firmiores, r. inaruerit, Tad. aruerit, Br. de flore, d. pabulum contingentes, r.

Arist., By.

-

Aristomachus, ad. et

imber, d. praeferuntur,

§ 132. est minoris impendii, d. desinit, a d. Or. perferuntur, Tad. seruntur, ẞy. transferuntur, Dalec.

post, K. ae

quinoctium, Dalec. desinit, ar. desiit, d. vel anus vel, O. anus vel, ad.

vel anus, Br. manu vel, r.

§ 133. Canus-frutex omitt. ad. portionem, a. portione, ß. maiora, r.

sere, a.

amplioris, K. ad portionem, Ta. et caepe seri, d (codd. Gel.) capes

§ 134. est, Td. Omitt. aẞy. citano, ad. in omnes, ar. est in omnes, dfr. magno, om. r. praeterea quod, ad. Ex hac scriptura colligo quaedam verba intercidisse, ita ut scribendum sit magno casei proventu, praeterea PLIN. II. 26

stuum, non frigorum, non grandinum aut nivis iniuriam expavescit; adicit Hyginus, ne hostium quidem propter nullam gratiam ligni.

XXV. 48. Nascuntur et in mari frutices arboresque, mi- 135 nores in nostro; rubrum enim et totus orientis oceanus refertus silvis. Non habet lingua alia nomen, quod Graeci vocant phycos, quoniam alga herbarum magis vocabulum intellegitur, hic autem est frutex. Folia lata colore viridi gignit, quod quidam prason vocant, alii zostera. Alterum genus 136 eiusdem capillaceo folio, simile feniculo, in saxis nascitur, superius in vadis haud procul litore, utrumque verno, et interit autumno. Circa Cretam insulam nato in petris purpuras quoque inficiunt, laudatissimo a parte aquilonis ut spongeis. Tertium est gramini simile, radice geniculata et caule qualiter calami.

49. Aliud genus fruticum bryon vocatur, folio lactucae, 137 rugosiore tantum, iam hoc interius nascens; in alto vero abies et quercus cubitali altitudine; ramis earum adhaerent conchae. Quercu et tingui lanas tradunt; glandem etiam quasdam ferre in alto; naufragis haec deprehensa urinantibusque. Et aliae traduntur praegrandes circa Sicyonem; vi- 138 tis enim passim nascitur, sed ficus sine foliis, rubro cortice.

, propter quod. Et ipse loci habitus docet lacunam hic esse agnoscendam; nam ipse magnus casei proventus efficere non potuit, ut Plinius cytisum in Italia rarum esse miraretur. Quid autem fere exstiterit, clare docet Columella, unde haec Plinius sumpsit, qui V. 12, 2., postquam varia cytisi commoda enumeravit, ita pergit: praeterea in quolibet agro quamvis macerrimo celeriter comprehendit, omnem iniuriam sine noxa patitur. His iam egregie concinunt ea quae apud Plinium statim sequuntur, ita ut fere talia exciderint: magna omnis iniuriae patientia. Et patientiam opacitatis quidem etiam spadoniae tribuit Plin. 15, 130. non grandinum, om. T. ne nostram quidem, Salmas. de hyle

p. 102. a. C.

-

§ 135. refertus, ad. refertus est, ẞr. Ceterum v. Theophr. h. pl. IV. 6, 2. habent, ad. haila, a. hiala, d. hic autem frutex folia, Dalec. Folia lata, d. Folio lato, Ta. quem, Dalec. et Schneid. curae posterr. ad Theophr. h. pl. IV. 6, 2. T. II. p. 482. · prason, Barbar. grasson, ad. $136. eiusdem genus, d. invadit aut, ad. utrumque verno, ad. verno utrumque, Pr. Multa h. 1. desiderari ait Pint. quoque inficiunt, a. conficiunt, d. ut, Pint. et Schneid. 1. 1. IV. 6, 5. T. II. p. 484. aut, STad (lib. optimus ap. Salm. exerc. p. 806. b. A.) y. aut cum, Barbar. ß. spongiae, lib. optimus Salmas.

spongeis, STad.

cunctae, a.

§ 137. in terra, Barbar. Ceterum v. Theophr. h. pl. IV. 6, 6. et, Tad. etiam, B. linas, ad'. urinantibus. quae et, a. urinantibus. Quaedam et, d. naufragis urinantibusque et aliae, Pint. mediis omissis. § 138. vitis, codd. Barbari, vilis, ad.

sed et, K. ficus, a K (codd. Bar

Fit et palma fruticum generis. Extra Herculis columnas porrì fronde nascitur frutex et alius lauri ac thymi, qui ambo eiecti in pumicem transfigurantur.

50. At in oriente mirum est statim a Copto per solitu- 139 dines nihil gigni praeter spinam quae sitiens vocatur, et hanc raram admodum, in mari vero rubro silvas vivere, laurum maxume et olivam ferentem bacas et cum pluat fungos qui sole tacti mutantur in pumicem. Fruticum ipsorum magnitudo ternum cubitorum est, caniculis referta, vix ut prospicere e nave tutum sit, remos plerumque ipsos invadentibus.

51. Qui navigavere in Indos Alexandri milites frondem 140 marinarum arborum tradidere in aqua viridem fuisse, exempta sole protinus in salem arescente; iuncos quoque lapideos perquam similis veris per litora et in alto quasdam arbusculas colore bubuli cornus ramosas et cacuminibus rubentis, cum tractarentur vitri modo fragilis, in igni autem ut ferrum inardescentis, restinctis colore suo redeunte. Eo- 141 dem tractu insularum silvas operit aestus, quamquam altiores platanis populisque altissimis. Folia iis laurea, flos violae et odore et colore; bacae ut oleis et ipsae odoris iucundi, autumno nascentes, foliis numquam deciduis. Harum minores

bari.) phycos, d. foliis, ad. spolis, B. Fit et, ad. Est et ibi, K. lauri, ST. lauro, ad. lauro et thymo similis, Barbar. Alia vult Pint. ac, ad. et, Br. pumice, a d.

§ 139. cocto, d. V. Theophr. 1. 1. IV. 7, 1. olivas, d. tibus, d. cum pluat, d. conpluat, a. — pumice, d. Tad. ternorum est cubitorum, ß. cuniculis, a2.

ferentes, a. ferenternum cubitorum est,

referta; post h. v. exci

vis ut,

disse maria suspicatur Pint. ex Theophr. 1. 1. IV. 7, 2. Mihi probabilius vide tur scribendum esse referto, ita ut ex superioribus mari suppleatur. ad. ut vix, Br. prospicere, codd. Gel. rospicere, a'. respicere, Ka2d. nave, a2d. nive, a'. navi, Br. tortum, ad. invadentibus, Barbar. d. invadentium, a.

ณ.

-

1

e, om.

§ 140. navigavere, Tad. navigare, B. V. Theophr. 1. 1. IV. 7, 3. ex In dis, Pint. ab Indis, Dalec. in Indo, Freinshem. ad Curt. IX. 9, 20. exemta et arescente, ad. exemtam et arescentem, ßy. Sed alii quoque apud Plinium loci inveniuntur, ubi ablativi absoluti ponuntur loco participii praedicati; v. 2, 193. Praecedit sonus exilius grassante—, eodem rauco resultante fremente fluctuante fervente; 8, 129. Procedunt vere, sed mares praepingues, cuius rei causa non prompta est, quippe ne somno quidem saginatis; v. Haas. ad Reisig. schol. grammat. Lat. § 431. p. 759. sqq. simili, a d. tractarentur, d. contractarentur, a. Mihi cum contract. scribendum videtur, quia hoc verbum ad sequentia quadrat. igni, ad. igne, Br. § 141. is, d. his, T. Om. a. laurea, Tadr. lauri, Br. ipse, a2. ipso, a'd. autumni, ad.

ramosa, ad.

cum