IV. 8. Lanigeras Serum in mentione gentis eius narravi- 17 mus, item Indiae arborum magnitudinem. Unam e peculiaribus Indiae Vergilius celebravit hebenum, nusquam alibi nasci professus. Herodotus eam Aethiopiae intellegi maluit tributi vicem regibus Persidis e materia eius centenas phalangas tertio quoque anno pensitasse Aethiopas cum auro et ebore prodendo. Non omittendum id quoque vigenos dentis 18 elephantorum grandis, quoniam ita significavit, Aethiopas eadem causa pendere solitos. Tanta ebori auctoritas erat urbis nostrae cccx. anno; tunc enim auctor ille historiam eam condidit Thuriis in Italia, quo magis mirum est quod eidem credimus, qui Padum amnem vidisset neminem ad id tempus Asiae Graeciaeque aut sibi cognitum. Aethiopiae 19 forma, ut diximus, nuper adlata Neroni principi raram arborem Meroen usque a Syene fine inperi per DCCCXCVI M passuum nullamque nisi palmarum generis esse docuit. Ideo fortassis in tributi auctoritate tertia res fuerit hebenus.

9. Romae eam Magnus Pompeius triumpho Mithridatico 20 ostendit. Accendi Fabianus negat; uritur tamen odore iucundo. Duo genera eius: rarum id quod melius, arbore mire enodi, materie nigri splendoris ac vel sine arte protinus iucundi, alterum fruticosum cytisi modo et tota India di

spersum.

§ 17. narravimus 6, 54. item 7, 21. Vergiunamque peculiarius, r. lius, georg. 2, 116. Add. Solin. 52, 52-54. hebenum, Ra. ebenum, dẞy. enasci, R. Herodotus 3, 97., ubi v. Wessel. eam, ad. ea, R. Omitt. ST. tributi vicem, a. in tributi, R. in tributi vicem, dẞr. tributi vice, r. et in tributi vicem, ST. materia, R. marię, ad. materie, § 18. vigenos, R. vigens, ad. vicenos, Br. eadem, R. ea de, ady. Tanta ebori, d. iam. Tebori, R. Tanta eboris, T. Tanta eborea, ar. storiam, R. Thuris, Barbar. d. turis, R. Thurius, a. idem, ad. V. Herod. 3, 115. amnem, Rd. non, dvpy (ap. Gronov. miscell. p. 848.) amnem non, a. nemine addi, R. Graeciaeque, R. que, ad. ut, Rd. haud, a.

§ 19. diximus 6, 181. principi, om. R. arborem, ROSTadr. arborem ebenum, P. Meroen usque, om. Salmas. exerc. p. 727. a. D. Suene, Ra.. DCCCXCVI, Tad. DCCCCXCVI, RB. Diversum numerum habet Plin. 6, 182. nongenta, Salmas. —- nullamque, ROad. nullamque aliam, ß. in, ad. sinit, R.. tributi, Rd. tributum, a. tributorum, B. tributis, Salmas. tertia,

om. R.

§ 20. eam, Rad. etiam, r. Om. T. Accendi, RTadr. Accendi eam, ß. mas. exerc. p. 728. b. B. arborem iure, Rigalt. ap. Salmas. et nodi, Rad. Ceterum v. Theophr. 1. 1. IV. 4, 6. teriae, a. vel. om. R.

triumpho, Rp. in triumpho, adẞy. iucundo odore, d. arbore mire, SalRad. arboreum trunco, Br. enodi,

§ 21. Est, . Hoc verbum ad dispersum § 20. referunt Rady, om. S.

ma

V. 10. Est ibi et spina similis sed deprehensa vel lu- 21 cernis, igni protinus transiliente. Nunc eas exponemus quas mirata est Alexandri magni victoria, orbe eo patefacto.

11. Ficus ibi exilia poma; se ipsa semper serens vastis 22 diffunditur ramis, quorum imi in terram adeo curvantur ut annuo spatio infigantur novamque sibi propaginem faciant circa parentem in orbem quodam opere topiario. Intra saepem eam aestivant pastores opacam pariter et munitam vallo arboris, decora specie supter intuenti proculve fornicato ambitu. Superiores eiusdem rami in excelsum evolant, sil- 23 vosa multitudine, vasto matris corpore, ut LX passus pleraeque orbe colligant, umbra vero bina stadia operiant. Foliorum latitudo peltae effigiem Amazonicae habet; ea causa fructum integens crescere prohibet, rarusque est nec fabae magnitudinem excedens, sed per folia solibus coctus praedulcis saporis, dignus miraculo arboris; gignitur circa Ace

sinen maxume amnem.

VI. 12. Maior alia, pomo et suavitate praecellentior, quo 24 sapientes Indorum vivont. Folium alas avium imitatur, longitudine trium cubitorum, latitudine duum. Fructum cortice mittit admirabilem suci dulcedine, ut uno quaternos satiet.

depressa vel in, d. Non, ad.

protinus fusi transiliente, r. prot. in tusam trans., Dalec. exponemus, R. exponam, adẞy.

§ 22. exilia, ad (cod. Salmas. exerc. p. 714. a. G.) eximia, RO. xарñòv dè σçóóрa μxpóν, Theophr. 1. 1. IV. 4, 4. coll. I. 7, 3. poma, a'r (cod. Salmas.) pomo, R. pimo, a'd. Huic voci addunt habet Br, quod verbum omitt. Radr (cod. Salmas.); ficus esse genit. singularis praetermiserunt veteres editores. se ipsa, Rad. ipsa se, ẞ7. Om. r. ferens, ar (cod. Salmas.) imi, omitt. adr. in terram adeo, ad. in terra adeo, R. pondera adeo, r. adeo in terram, By. orbem, R. orbes, Tar. orbis, d. aestinuant, R. munitas, Td. arbores, Tad. supter, R. subter, adßr. proculo e, R. ambi

tus, R.

-

§ 23. eiusdem, ROTa dr. eius, B. evolant, R. emicant, adßy. V. 16, 86. vasto latitudo om. R. plerique, Tad (Rigalt. ap. Salmas. exerc. p. 714. b. F.) 7. plerumque, r. Veterem vero scripturam a nobis revocatam tuetur Theophr. 1. 1.: καὶ τὸ πάχος τοῦ στελέχους ἔνια πλειόνων ἢ ἑξήκοντα Bruáτwy, ubi Schneider. quoque p. 305. nobiscum facit, Plinii errorem notans, qui numerum alio transferebat, quam debebat. orbe, a. orbem, Td. in orbem, umbram, r. bina stadia, d. bino stadio, ar. binis stadiis, Dalec. periant, a'. pariant, a2r. ea, R. e, a'. hec, a2. haec, r. hac, Dalec. y. Rarusquae, R. est, omitt. Rad. praedulcis saporis, R. d. praedulci sapore, aßy. Acesinen, a. Acesine, R. Acesinem, § 24. longitudinem, R. Ceterum v. Theophr. 1. 1. IV. 4, 5. mittit, Rad. emittit, B. sicut, R.

r.

duorum, r.

satient, ad.

praedulcis sapore,

latitudinem, R. dulcedinem, Ra.

Arbori nomen palae, pomo arienae. Pluruma est in Sydracis, expeditionum Alexandri termino. Est et alia similis huic, dulcior pomo, sed interaneorum valetudini infesta; edixerat Alexander ne quis agminis sui id pomum attingeret.

13. Genera arborum Macedones narravere, maiore ex parte 25 sine nominibus. Est et terebintho similis cetera, pomo amygdalis, minore tantum magnitudine, praecipuae suavitatis, in Bactris utique; hanc aliqui terebinthon esse proprii generis potius quam similem ei putaverunt. Sed unde vestis lineas faciunt, foliis moro similis, calyce pomi cynorrodo; serunt eam in campis neque est gratior villarum prospectus.

VII. 14. Oliva Indiae sterilis praeterquam oleastri fructus; 26 passim vero quae piper gignunt, iuniperis nostris similes, quamquam in fronte Caucasi solibus opposita gigni tantum eas aliqui tradidere. Semina a iunipero distant parvolis siliquis, qualis in phasiolis videmus. Hae priusquam dehiscant decerptae tostaeque sole faciunt quod vocatur piper longum, paulatim vero dehiscentes maturitate ostendunt candidum piper, quod deinde tostum solibus colore rugisque mutatur. Verum et his sua iniuria est atque caeli intemperie carbun- 27 culant fiuntque semina cassa et inania, quod vocant bregma, sic Indorum lingua significante mortuum. Hoc ex omni ge

-

aritate, R. Oxydracis, Pint. Alexandro, R. valitudine, Rd. valetudinem, a. infeste, d. infeste, Ra. infesto, Bodaeus ad Theophr. 1. 1. p. 353. et Gronov. miscell. p. 848., quod propter Theophr. IV. 4, 5. OUTOS (καρπὸς) ἐν τῇ κοιλίᾳ δηγμὸν ποιεῖ καὶ δυσεντερίαν, reciperem, nisi sed adesset. edixerat, Barbar. Dixerat, Rad. nec quid, R. § 25. ex parte maiore, r. amygdalae magnitudine, Pint., qui tamen verba media quodammodo defendi posse concedit. sed minor, K. magnitudine, R. in Bactris utique, Pint. r. Ad sequentia referunt, novam hinc enuntiationem incipientes, Rady. Ex Theophrasto 1. 1. IV. 4, 7. nihil lucreris.

terebinthon, R. terebinthum, adẞr. laneas, Pint. moro, Theophr. 1. 1. IV. 4, 8. mollo, d. molli, a. odore, R. corpore toto cynorrhodo, Pint. ex Theophr., ubi v. Schneid. p. 308. cynorrodo, Ra (codd. Barbari.) cynorho, d. neque, Rad. nec, By. villarum, Rad. ullarum, ß. vinearum, Pint.

§ 26. fructus, R. fructum, ad. fructu, By. piper; exscripsit haec Solin. 52, 50. tantum, ad. ta nu, R. aliqua, d. phasiolis, Barbar. passiolis, Rd. pasin passiolis, a. faseolis, Br. maturitate, Rd. maturitatem, a'. per maturitatem, a2r.

§ 27. his, ap. iis, Rdßr. interiora, ad. carbunculant, Rapr. carbunculantur, dẞr. semina, Rad. semine, pr. cassa, dp. casca, Ra. cassae et inanes, Pint. bregma, R. bricma, OTd. brioma, a (Rigalt. ap. Salmas. exerc. p. 724. b. E.) brisma, alii libri eiusd. brecinasin omisso sic, p. brechmasin, B. brechma, y. brasma, Salmas. ex Dioscor. 2, 188. sic, om. r. mortuum, ROSTadpr (codd. Salmas.) abortum, B. atrophum, Salmas.

nere asperrimum est levissimumque et pallidum, gratius nigrum, lenius utroque candidum. Non est huius arboris radix, ut aliqui existumavere, quod vocant zimpiberi, alii vero zingiberi, quamquam sapore simile. Id enim in Arabia atque 28 Trogodytica in villis nascitur, parva herba, radice candida; celeriter ea cariem sentit, quamvis in tanta amaritudine; pretium eius in libras X vI. Piper longum facillime adulteratur Alexandrino sinapi; emitur in libras X xv, album X vn, nigrum X IV. Usum eius adeo placuisse mirum est; in aliis quippe suavitas cepit, in aliis species invitavit; huic nec pomi nec bacae conmendatio est aliqua, sola placere amaritudine et hanc in Indos peti. Quis ille primus expe- 29 riri cibis voluit aut cui in adpetenda aviditate esurire non fuit satis? Utrumque silvestre gentibus suis est et tamen pondere emitur ut aurum vel argentum. Piperis arborem iam et Italia habet maiorem myrto nec absimilem. Amaritudo grano eadem quae piperi musteo credatur esse; deest tosta illa maturitas ideoque et rugarum colorisque similitudo. Adulteratur iuniperi bacis mire vim trahentibus, in pondere quidem multis modis.

15. Est etiamnum in India piperis grani simile, quod voca- 30 tur caryophyllon, grandius fragiliusque. Tradunt in Indico luco

acerrimum, Dalec. quam, r.

p.

lenius, RTa 2d. lentus, O. levius, a'p. leniusque, B. zimpiberi, Rd. singiveri, ap. singiverim, K. V. Dioscor. 2, 189. zingiberi, R. singiberi, d. zimpiberi, Oa'. zimpiperi, a2. zimgibero,

eli, a. — simili, R.

-

parva herba, Broter. XVI, R. libra, ad.

R. parvae herbae,

VI, dẞ7. ut, a. adeo, ad. eum, R. placuere, T.

§ 28. vilius, Salmas. de hyle p. 212. b. A. adẞr. libra, Rad. X VI, Dalec. et X1, altera Broterii coniectura. libras, R. coepit, a. nepotini, a1. necpotioni, a2. aliquid, R. § 29. ille primus, ad. primus ille, R. illa primus, By. V. Tacit. ann. 12, 36. explenda, r. Ortam hanc scripturam esse ex glossa nemo non videt, vulga tam vero ferri non posse pariter certum. Quid enim est aviditas appetenda? Ingeniosam de h. 1. coniecturam Phil. Wagner. meus mecum communicavit, legendum esse cui in appetendo aviditati. Ultima huius vocis littera i, quod sexcenties factum est, in e corrupta proxima vox facillime corrumpi poterat vel potius mutanda erat. satius, r. Utcunque, Pint. Italiam, R. habet, R. Omitt. ad. Amaritudine, a. amaritudinem, r. grano similitudo om. credatur, ad. creditur, ẞy. tosta, a'd. costa, a'. cocta,

R.

peperi, O.

a3. in pondere modis, R. Omitt. Tad.

§ 30. granis, Rad. caryophyllon, ita nos scripsimus. carophyllon, R'. gariophillon, R2a. gariofillon, codd. Salmas. de hyle p. 143. a. F. garyophyllon, dr. Indico loco, R. indicato, ad' (codd. Salmas., Voss. pr. et Leid. pr. vetustissimus ap. Oudend. ad Appul. met. p. 380.) indica toto, d2, indicato loco, PLIN. IL

22

id gigni; advehitur odoris gratia. Fert et in spinis piperis similitudinem praecipua amaritudine, foliis parvis densisque cypri modo, ramis trium cubitorum, cortice pallido, radice lata lignosaque, buxei coloris. Hac in aqua cum semine excocta in aereo vase medicamentum fit quod vocatur lycion. Ea spina et in Pelio monte nascitur adulteratque 31 medicamentum; item asphodeli radix aut fel bubulum aut apsinthium vel rhus vel amurca. Aptissimum medicinae quod est spumosum; Indi in utribus camelorum aut rhinocerotum id mittunt. Spinam ipsam in Graecia quidam pyxacanthum Chironium vocant.

VIII. 16. Et macir ex India advehitur, cortex rubens 32 radicis magnae nomine arboris suae; qualis sit ea, inconpertum habeo. Corticis melle decocti usus in medicina ad dysintericos praecipuus habetur.

17. Saccharon et Arabia fert, sed laudatius India; est autem mel in harundinibus collectum, cummium modo candidum, dentibus fragile, amplissimum nucis abellanae magnitudine, ad medicinae tantum usum.

18. Contermina Indis gens Ariana appellatur, cui spina 33 lacrimarum pretiosa, murrae similis, accessu propter aculeos anxio; ibi et frutex pestilens raphani folio lauri, odore equos invitante, qui paene equitatu orbavit Alexandrum

1. Indico, 2. India, r. Indica Tynde, Salmas. Indico lacu vel potius Indica loto, Oudend., quod mihi quoque tam ob sensum quam ob d2 verisimillimum videtur. in spinis, Tadr. spina, Rß. pti pua, a. magnitudine, R. lignum aque, R. buxi, R. Hac, Tad. Hanc, R. Haec, B. frutice, Pint. excocta, R. excepta, adßy. expressa, Dalec. At v. 24, 125. lycion, Barbar. d. licyone, R. lycione aspina, a. V. Dioscor. 1, 132.

aquam, R.

§ 31. pilo, d. aspodileno, R. rhus, Rd. rus, Ta. thus, ẞ. aptissimum, R. absinthium, a. Lycion aptissimum, dr. id, Rd. ad, a. quia qui

dam, R. Chironium, R. Chiroum, ad. pyxacantham Chironiam, Pint.

§ 32. machir, R. V. Dioscor. 1, 111.

Sactaron, a. Sactoron, d. Sactraron, R. V. Dioscor. 2, 104. cummium, R. commium, a'd. gummium, a2ßr. magnitudinem, a.

§33. Arriana, aß. V. Theophr. hist. plant. IV. 4, 12. 'cui, R. cuius, adfr. pina, a. lacrima, R. simili, adr. similia, R. accessus, R. raphani folio, lauri odore, interpungit Freinshem. ad Curt. IX. 10, 12. At cum Theophr. 1. 1. IV. 4, 13. dicat illum fruticem raphanum magnitudine aequare, h. 1. aliquid excidisse videtur, quod id significaverit.

§ 34. laureo, R. lario, ad. lauri, 0. nullo, Hard. ex Theophrasto 1. 1. inferret, 0. inferet, R'. infert, Radẞr. Rd. ficis, aẞy. ogghi, R.

convallis, a d.

fico, . ficos,