29. Nunc principatus scaro datur qui solus piscium di- 62 citur ruminare herbisque vesci, non aliis piscibus, Carpathio maxume mari frequens; promontorium Troadis Lectum numquam sponte transit. Inde advectos Tiberio Claudio principe Optatus Elipertius praefectus classis inter Ostiensem et Campaniae oram sparsos disseminavit. Quinquennio 63 fere cura est adhibita ut capti redderentur mari; postea frequentes inveniuntur Italiae litore non antea ibi capti, admovitque sibi gula sapores piscibus satis et novom incolam mari dedit, ne quis peregrinas avis Romae parere miretur. Proxuma est mensa iecori dumtaxat mustelarum, quas, mirum dictu, inter Alpis quoque lacus Raetiae Brigantinus aemulas murenis generat.

30. Ex reliqua nobilitate et gratia maxuma est et copia 64 mullis sicut magnitudo modica, binasque libras ponderis raro admodum exsuperant nec in vivariis piscinisque crescunt. Septentrionalis tantum hos et proxuma occidentis parte gignit oceanus. Cetero genera eorum plura; nam et alga vescuntur et ostreis et limo et aliorum piscium carne; barba gemina insigniuntur inferiori labro. Lutarium ex iis 65 vilissimi generis appellant, hunc semper comitatur sargus nomine alius piscis et caenum fodiente eo excitatum de

--

§ 62. principatus_datur, Rd. scaro dat. princ., By. algisque, Pint. Ceterum v. Aristot. hist. anim. 2, 17. p. 508b 11. 8, 2. p. 591b 22. 9, 50. p. 632b 9. et part. anim. 3, 14. p. 675b 3. atque non, . Carpathio maxime mari, Rd. mari Carp. max., Br. Lectum, Rd. Lecton, Pr. numquam sponte, Rd. sp. numq., Br. transiit, R. Tiberio, R. ter, Td. Octavius, Macrob. II. 12. sive III. 16. Elipertius, Odr. Elipersius, T. Elibertius, R. e libertis eius, codd. Gel. P, quod praefert Gesner. hist. anim. 4, 831. Ditius, codd. Massar.

§ 63. cura, d. cure, R. Ab utroque libro est abest, cuius vestigium in scriptura R superest. frequenter, d. litore, Rd. in litore, Br. antea, ROTd. ante, B. admovetque, R. ibi, d1. gulae, d.

in, K. est his, B.

est, RTdr. his iecori, Hard. pecori, Tdr. peccori, R. pecoris, SK. generis, B. Uti Harduino de ipsa voce assentior, ita iecoris ego scribere malim, cum dativus nullam admittat explicationem. lacus quoque, d. — Brigantinus, Rd (codd. Massar.) Brigantius, ß. murenis, R2r. marinis, R'dẞr, quod praefert Scaliger ad Aristot. hist. anim. II. 16, 108.

§ 64. est, om. d. binasque libras, v. Macrob. Saturn. 2, 12. Septentrionales, Rd. parte, RTd. parte non, B. cetera, r. genera eorum, Rd.

eorum genera, By. nam et, om. r. Ceterum vid. Aristot. hist. anim. 8, 2. p. 591 a 12. barbe, R. et barba, Tdr.

§ 65. Lutarium, d (codd. Massar.) lutararium, R. alutarium, Merula. his,

d. eo fodiente, d. V. Aristot. hist. anim. 8, 2. p. 591b 19.

vorat pabulum, nec litoralibus gratia; laudatissimi conchylium sapiunt. Nomen his Fenestella a colore mulleorum calciamentorum datum putat. Pariunt ter annis; certe totiens fetura adparet. Mullum exspirantem versicolori qua- 66 dam et numerosa varietate spectari proceres gulae narrant, rubentium squamarum multiplici mutatione pallescentem, utique si vitro spectetur inclusus. M. Apicius ad omne luxus ingenium mirus in sociorum garo nam ea quoque res cognomen invenit__ necari eos praecellens putavit atque e iecore eorum alecem excogitare provocavit; id enim est facilius dixisse quam quis vicerit.

31. Asinius Celer e consularibus hoc pisce prodigus Gaio 67 principe unum mercatus Romae vIII milibus nummum, quae reputatio aufert transversum animum ad contemplationem eorum qui in conquestione luxus coquos emi singulos pluris quam equos quiritabant. At nunc coci triumphorum pretiis parantur et coquorum pisces nullusque prope iam mortalis aestumatur pluris quam qui peritissime censum domini mergit. XVIII. Mullum LXXX librarum in mari rubro captum Licinius Mutianus prodidit, quanti mercatura eum luxuria suburbanis litoribus inventum!

32. Est et haec natura ut alii alibi pisces principatum 68 optineant, coracinus in Aegypto, zeus idem faber appellatus Gadibus, circa Ebusum salpa, obscenus alibi et qui nusquam percoqui possit nisi ferula verberatus; in Aquitania salmo fluviatilis marinis omnibus praefertur.

litoralis, RTd. litoralis his, &. mulleorum, R. molleorum, Od. molliorum, r. muleorum, Barbar. et Domit. annis, Rd. anno; his, ẞy.

-

§ 66. versicoloris, d. utrique, R. ultro, Rd. M., om. d. omne mirus, codd. Barbari. ad omne-maius, R. omne luxus ingeniorum maius, Td. omnem luxum ingenio mirus, alii codd. Barbari et Massarii. Consentit r, nisi quod magnus habet. magister, Dalec.; Harduino rectius, puto, pro maius videtur natus scribendum, quamquam aliam quoque coniecturam proponit. siccari, Salvian. de aquatil. fol. 238. a. praecellenter, Salvian. Td. quamvis, d'.

§ 67. Claudio, r (codd. Bud. de ass. p. 283.) oms e, R. omen. C., d. Romae, r. R., ROTd (fere omnes codd. ap. Salmas. ad Tertull. pall. p. 452.) Omitt. Br. VIII millibus nummum, r. VIII mulum, R. VIII mullum, d. VIII multum, (codd. Salmas.) sestertiorum octo millibus, codd. Bud. reputatione, Rd. Plin. scripsisse videtur reputatio nunc, ita ut ne ex nc sit ortum. luxus, Rd. iuribus, r. plures, Rd. quaeritabant, R. queritabant, r. Ad hunc, d. trium equorum vel trium horum, Reines. var. lect. 2, 7. p. 170. In hoc pariter incidit Meurs. de luxu Rom. p. 63.; mihi prior Reinesii

33. Piscium alii branchias multiplicis habent, alii sim- 69 plicis, alii duplicis; his aquam emittunt acceptam ore. Senectutis indicium squamarum duritia, quae non sunt omnibus similes. Duo lacus Italiae in radicibus Alpium Larius et Verbannus appellantur, in quibus pisces omnibus annis vergiliarum ortu exsistunt squamis conspicui crebris atque praeacutis, clavorum caligarium effigie, nec amplius quam circa eum mensem visuntur.

XIX. 34. Miratur et Arcadia suum exocoetum appella- 70 tum ab eo, quod in siccum somni causa exeat. Circa Clitorium vocalis hic traditur et sine branchiis idem aliquis adonis dictus.

35. Exeunt in terram et qui marini mures vocantur et 71 polypi et murenae, quin et in Indiae fluminibus certum genus piscium, ac deinde resilit; nam in stagna et amnis transeunt. In plerisque evidens ratio est ut tutos fetus edant, quia non sint ibi qui devorent partus fluctusque minus saeviant. Has intellegi ab iis causas servarique temporum vicis magis miretur si quis reputet quoto cuique hominum nosci uberrimam esse capturam sole transeunte piscium signum.

XX. 36. Marinorum alii sunt plani, ut rhombi, soleae 72 ac passeres qui ab rhombis situ tantum corporum differunt; dexter hic resupinatus est illis, passeri laevos; alii longi, ut murena, conger.

coniectura videtur praeferenda.

equorum, K. existimatur, Rd. prodit, d. — quanti luxuria mercatura eum captum suburb. lit., Sabell. § 68. alii aliive, Td. alibinus om. R.

quod omitt. Rdy.

Pone nusquam inserit alibi ß,

§ 69. Piscium alii, v. Aristot. hist. anim. 2, 13. p. 505 a 7.

ore, Rd (codd.

Gel.) in ore, r. Varia coniicit Massar. V. Aristot. 1. 1. p. 504b 29. Senectutis, v. Aristot. 1. 1. 3, 11. fin. in omnibus, B.

BY. eum, d. ea, R.

§ 70. Clitorum, R.

aliquis, Rd. aliquibus, ẞr.

Verbannus, Rd. Verbanus,

§ 71. marini mures, v. Schneid. ad Theophr. T. IV. p. 801. et murenae, R. murenae, Td. Indiae, Theophr. T. I. p. 825. nam in, codd. Gel. nam, ᎡᎾᎢ d. transeunt. In, O. transeunti, R. transeunt, Tdr. transeundi, Br. Alia coniicit Pint. ratio evidens, d. tutos, ROTd. tuto, B. qui, Rer. quae, dẞ. iis, RO. his, dẞ. magis quis miretur si reputet, K. esse, om. d'.

§ 72. ab, Rd. a, Br. vus, d. laeus, R1. laev, R2. PLIN. II.

vicius, Rd.

hic, RTd. Omitt. Br.
congeri, Td.

37. Ideo pinnarum quoque fiunt discrimina, quae pedum 73 vice sunt datae piscibus, nullis supra quaternas, quibusdam binae, aliquis nullae; in Fucino tantum lacu piscis est qui octonis pinnis natat. Binae omnino longis et lubricis, ut anguillis et congris; nullae, ut murenis, quibus nec branchiae. Haec omnia flexuoso corporum inpulsu ita mari utuntur ut serpentes terra; in sicco quoque repunt, ideo etiam vivaciora talia. Et e planis aliquando non habent pinnas, ut pastinacae ipsa enim latitudine natant - et quae mollia appellantur, ut polypi, quoniam pedes illis pinnarum vicem praestant.

XXI. 38. Anguillae octonis vivont annis; durant et sine 74 aqua et senis diebus aquilone spirante, austro paucioribus; at hieme caedem in exigua aqua non tolerant nec in turbida; ideo circa vergilias maxume capiuntur fluminibus tum praecipue turbidis; pascuntur noctibus. Exanimes piscium solae non fluitant.

XXII. Lacus est Italiae Benacus in Veronensi agro Min- 75 cium amnem transmittens, ad cuius emersus annuo tempore Octobri fere mense, autumnali sidere, ut palam est, hiemato lacu, fluctibus glomeratae volvontur in tantum mirabili multitudine ut in excipulis eius fluminis ob hoc ipsum fabricatis singulorum milium reperiantur globi.

XXIII. 39. Murena quocumque mense parit, cum ceteri 76 pisces stato pariant; ova eius citissime crescunt. In sicco litore lapsas volgus coitu serpentium inpleri putat. Aristo

§ 73. Ideo, R. Dein, Td'. De, d2. V. Aristotel. hist. anim. 1, 5. p. 489b 24. quaternas, quibusdam, Massar. d. quasdam ternae quibus quae, R, ubi eadem manus primam vocem linea traducta delevit et voces quattuor quibusdam suprascripsit. Pro quibusdam r nonnullis habet. binae, RTd. binae, quibusdam trinae, B. aliquis, R. aliquibus, dßr. natet, d. et lubricis, Alcyon. apud Gesner. hist. anim. 4, 591. ut lumbricis, R2d. ut lombricis, R1. terrae, Rd. Quae lectio quamquam explicari potest, vulgatam tamen retinui, quia Plinium binos Aristotelis locos (hist. anim. 1, 5. p. 489b 28. et part. anim. 4, 13. p. 696a 8.) ad verbum convertisse apparet. Et e - praestant om. d'. aliquando, R2. aliqua, R1dẞr. — ut polypi, R2. polypi, R'd. § 74. aquis, r. Ceterum v. Aristot. hist. anim. 8, 2. p. 591b 30. Omitt. dr. hieme, Rd. hiemem, Br. Nonnulla mutat Pint. neque omisso in, d. iccirco, d. virgilias, Rd (ubique.) -fluitant om. r.

et, R. eadem, Rd. Exanimes

§ 75. hiemante, Pint. reperiantur globi, Rd. globi reperiantur, ßy. § 76. mense, RTdr. tempore, B. statuto tempore, r.

sicco, R2. sicca,

RITd. siccum, K (codd. Massar.) — litore, R. litora, Td. litus, K (codd. Massar.)

teles zmyrum vocat marem qui generet; discrimen esse, quod murena varia et infirma sit, zmyrus unicolor et robustus dentisque extra os habeat. In Gallia septentrionali murenis omnibus dextera in maxilla septenae maculae ad formam septentrionis aureo colore fulgent dumtaxat viventibus pariterque cum anima exstinguntur. Invenit in hoc 77 animali documenta saevitiae Vedius Pollio eques Romanus ex amicis divi Augusti vivariis earum inmergens damnata mancipia, non tamquam ad hoc feris terrarum non sufficientibus, sed quia in alio genere totum pariter hominem distrahi spectare non poterat. Ferunt aceti gustu praecipue eas in rabiem agi. Tenuissimum his tergus, contra anguillis crassius eoque verberari solitos tradit Verrius praetextatos et ob id multam his dici non institutam.

XXIV. 40. Planorum piscium alterum est genus quod 78 pro spina cartilaginem habet, ut raiae, pastinacae, squatinae, torpedo et quos bovis, lamiae, aquilae, ranae nominibus Graeci appellant, quo in numero sunt squali quoque, quamvis non plani. Haec Graece in universum oɛλáyŋ appellavit Aristoteles primus, hoc nomine eis inposito; nos distinguere non possumus nisi si cartilaginea appellare libeat. Omnia autem carnivora sunt talia et supina vescuntur, ut in delphinis diximus; et cum ceteri pisces ova pariant, hoc genus solum ut ea quae cete appellant animal parit, excepta quam ranam vocant.

putant, d.

lapsas, d. lapsus, R. elapsas, K (codd. Massar.) Aristoteles, hist. anim. 5, 10. p. 543 24. zmyrum et zmyrus, ROSTdK. myrum et myrus, codd. Massar. Br. generet, Rd. generat, Br. et, om. d. in forma, Rd. intra extra os, Pint. dextera, R. dextra, dẞr. § 77. spectare, R. spectari, df. rabie, d. Laevissimum, Massar. stercus, d. multa in, d. multa, R. dici, Rd. dicit, B. instituta, d. institutum, Hard.

§ 78. ut raiae, Barbar. ut rapae, OT. trapae, Rd. Graecia appellat, Td. squali, Rd (codd. Salmas. exerc. p. 941. a. D.) squali, codd. Turn. adv. 13, 22. galei, Massar., Salvian. de aquatil. fol. 84. b. et Turneb. squati vel squati nae, Gesner. enumer. aquat. p. 59. et hist. anim. 4, 182. 899. squilli i. e. scylli, Salmas. At v. Rondelet. de piscc. p. 605. Graece, R. Graecia, TKd. seladie, R. Aristoteles, hist. anim. 5, 5. p. 540b 17. nomine eis, R. nomen

possum, R.

eis, K. nomen, Td. in possitonus, R. imposuit onus, Td. nisi si, ROr. nisi, dẞr. cartilagina, Rd. carnivora, RTd (codd. Massar.) carnosiora, r. diximus § 20. Ceterum v. Aristot. hist. anim. 8, 2. p. 591a 9. et part. anim. 4, 13. p. 696b 23. ranam, v. Aristot. hist. anim. 6, 10. p. 564b 15.