66. Partum in eo genere undenis mensibus ferunt, duo- 163 decimo gignunt. Coitus verno aequinoctio bimo utrique volgaris, sed a trimatu firmior partus. Generat mas ad annos triginta tris, utpote cum a circo post vicesimum annum mittantur ad subolem; Opunte et ad quadraginta durasse iradunt adiutum modo in attollenda priore parte corporis. Sed ad generandum paucis animalium minor fertilitas, qua 164 de causa intervalla admissurae dantur, nec tamen quindecim initus eiusdem anni valet tolerare. Equarum libido exstinguitur iuba tonsis; gignunt annis omnibus ad quadragesimum. Vixisse equom septuaginta quinque annos proditur. In hoc genere gravida stans parit praeterque ceteras fetum diligit. Et sane equis amoris enasci veneficium hippomanes 165 appellatum in fronte, caricae magnitudine, colore nigro, quod statim edito partu devorat feta aut partum ad ubera non admittit. Si quis praereptum habeat, olfactu in rabiem id genus agitur. Amissa parente in grege armenti reliquae fetae educant orbum. Terram attingere ore triduo proxumo quam sit genitus negant posse. Quo quis acrior in bibendo

tum, P. impertientes, ROTd. impartientes, ß. Vivunt, vid. Aristot. hist. anim. 6, 22. p. 576a 26. femina, Ꭱ Ꮎ Ꭲ dr. eaedem, R. eadem, Td. capiunt, R. caput, R'. capit, OTd. maxime, om. d. debeat, Td. Vergilio, georg. 3, 75. subiungantur, Tdr. subiugantur, R. subigantur, Br. accepit, R. accipit, dßr. accipiunt, K.

aut, R.

§ 163. Partum, vid. Aristot. hist. anim. 6, 22. p. 575b 26., ex quo quae sequuntur plurima sunt desumpta, et Colum. VI. 27, 3. — utrique RT. utrinque, dẞy. a trimatu, Colum. VI. 27, 9. masculus, Td. V. Aristot. 1. 1. 5, 14. p. 545b 10. a circo, RO1d. iccirco, 2. Ceterum apodosis huius periodi non quadrat ad protasin, ita ut nonnulla excidisse sit probabile. Opunte, Td. Opante, R'. reparandam, R ß. Vid. Aristot. hist. anim. 6, 22. p. 576b 25. motu, d.

--

priori, d.

7.

§ 164. ad generandum, R ex corr. angentes angunt, Td. Vid. Aristot. 1. 1. p. 576b 28.- paucis animalium, R ex corr. intervalla, RTd. per intervalla, By. nec tamen, vid. Columell. VI. 27, 9. tonsis, R2. tonis, R'. tonsa, dr. V. Aristot. hist. anim. 6, 18. p. 572b gignunt, v. Aristot. 1. 1. 5, 14. p. 545b 15. equam, Pint. annis, d. In hoc genere, vid. Aristot. hist. anim. 6, 22. p. 576a 24. aetas, d. fetus, d. V. Columell. VI. 27, 13. § 165. Et sane equis rel.; haec respiciunt et partim sua faciunt Serv. ad Vergil. Aen. 4, 516. et mythogr. Vatic. III. 9, 11. p. 219. ed. Bode. Vid. Aristot. hist. anim. 6, 22. p. 577a 8. Hard. Est sane coniicit. nos scripsimus. etnasci, Rd. innasci, Br. — fetus, đ.

enasci, ita

aut, R'd. ante, R2.

ar

Si habeat ad superiora refert B. Interpunctionem correxit Pint. ex Aristotele 1. 1. olfactum, Rd (nonnulli libri ap. Salmas. exerc. p. 661. a. F.) menta, R'. V. Aristot. hist. anim. 9, 4. ore triduo, d (ex corr.) or&triduo, R2. or&biduo, R'. natus, Td. in bibendo acrior, d.

profundius naris mergit. Scythae per bella feminis uti malunt, quoniam urinam cursu non inpedito reddant.

67. Constat in Lusitania circa Olisiponem oppidum et 166 Tagum amnem equas favonio flante obversas animalem concipere spiritum idque partum fieri et gigni pernicissimum ita, sed triennium vitae non excedere. In eadem Hispanis Gallaica gens est et Asturica; equini generis hi sunt quos thieldones vocamus, minore forma appellatos asturcones, gignunt quibus non volgaris in cursu gradus sed mollis alterno crurum explicatu glomeratio, unde equis tolutim carpere incursus traditum arte. Equo fere qui homini morbi praeterque vesicae conversio, sicut omnibus in genere veterino.

XLIII. 68. Asinum cccc milibus nummum emptum Q. Axio 167 senatori auctor est M. Varro, haud scio an omnium pretio animalium victo. Opera sine dubio generi mirifica, arando quoque, sed mularum maxume progeneratione. Patria etiam spectatur in his, Arcadicis in Achaia, in Italia Reatinis. Ipsum animal frigoris maxume inpatiens; ideo non generatur in Ponto nec aequinoctio verno ut cetera pecua admittitur sed solstitio. Mares in remissione operis deteriores; 168 partus a tricesimo mense ocissimus, sed a trimatu legitimus;

profundius, om. d. intermisso, cod. Ursini ad Varr. de re rust. II. 7, 1. Ceterum v. Aristot. hist. anim. 6, 22. p. 576a 21.

§ 166, constant, R. Haec sumpsit Plin. ex Varrone de re rust. II. 1, 19., Trogo sive Iustino 44, 3. et Columella VI. 27, 7., ex Plinio Solin. 23, 5. obversas, R. adversus, Td. conspicere, R. Gallica, R. Calaica, T. Gallia////ca, d. est et, R. est, d. et, Barbar. ß. Asturica equini, R1r. Asturia equini, d. Asturicequini, R2. hi sunt, RTdr. Om. Barbar. B. thieldones, Td. tieldones, R. thiellones vel thellones, tredecim codd. ap. Carrion. emendatt. 1, 17., qui hoc aut potius tellones probat. Dubius haeret de scriptura huius loci Gesner. chrestom. p. 364. minore, Rd. minori, ßr. — fama, T. tulotim, R. carpere, codd. Barbari. capere, ROTdr. incursu, R. in cursu, Tdr. Ego ex his lectionibus incursum malim, nisi carpere absolute pro viam carpere dici velis, ut tum scribatur in cursu. Hard. capere incessum mavult. traditum, R (codd. Barbari.) traditur, dẞy. qui homini morbi, vid. Aristot. hist. anim. 9, 24. p. 604b 25.

§ 167. CCCC milibus, R. CCCC, d (codd. ap. Bud. de asse p. 214.) P. nummum, R. nummos, d (os in rasura.) nummis, r (codd. ap. Bud.) quadraginta millibus, Varro de re rust. III. 2, 7. generi, Rd. geruli, ß. munifica, Or. Arcadis, R'd. Vid. Varron. de re rust. II. 1, 14. impatiens, vid. Aristot. hist. anim. 8, 25. et generat. anim. 2, 8. p. 748a 22. vel pauca, K. sed et, Salmas. exerc. p. 239. b. D.

pecora, Td. pecuaria

§ 168. Mares, vid. Varron. II. 6, 4. in, delet Pint., tum intermissione scribens vel remiss. retinens. coitus, Pint. V. Arist. hist. anim. 5, 14. p. 545b 20. 6, 23. p. 577 18. a trimatu gignunt totidem, Pint. V. Aristot. hist. anim.

totidem quot equae et eisdem mensibus et simili modo; sed incontinens uterus urinam genitalem reddit, ni cogatur in cursum verberibus a coitu. Raro geminos parit; paritura lucem fugit et tenebras quaerit, ne conspiciatur ab homine. Gignit tota vita quae est ei ad trigesimum annum. Partus caritas summa sed aquarum taedium maius. Per ignis ad 169 fetus tendunt; eaedem, si rivos minumus intersit, horrent ita ut pedes omnino caveant tinguere, nec nisi adsuetos potant fontis quae sunt in pecuariis atque ita ut sicco tramite ad potum eant, nec pontis transeunt per raritatem eorum translucentibus fluviis. Mirumque dictu, sitiunt et si mutentur aquae ut bibant cogendae exorandaeve sunt. Nec nisi spatiosa incubitat laxitas; varia namque somno visa concipiunt ictu pedum crebro, qui nisi per inane emicuerit repulsu durioris materiae clauditatem illico adfert. Quaestus 170 ex iis opima praedia exsuperant; notum est in Celtiberia singulas quadringenta milia nummum enixas. Mularum maxume partu aurium referre in his et palpebrarum pilos aiunt;. quamvis enim unicolor reliquo corpore totidem tamen colores quot ibi fuere reddit. Pullos earum epulari Maecenas instituit multum eo tempore praelatos onagris; post eum interiit auctoritas sapori. Asino moriente viso celerrime id genus deficit.

pontos, T.

6, 23. p. 577a 24. hisdem, R. urina genitale, RTd. virus genitale, K. V. Aristot. gener. anim. 2, 8. p. 748a 21. et hist. anim. 6, 23. p. 577a 22. ac, O. Praepositionem omitt. RTd. Raro, 8. raros, Rd. raro sed, T. paritura, v. Aristot. hist. anim. 6, 23. p. 577b 1. — Par tunc, Rd. magis, K, § 169. eaedem, R. eae item, K. cadunt, d. horrenta ut, R. horrent aut, d. caveant, om. Rd. quae, R. qui, dß. pro raritate, O. eorum; pro hac voce plancarum vel palancarum coniicit Sabell., quorum illud praefert Gesner. hist. anim. 1, 6., hoc Schneider. ad Pallad. p. 29. Item Barbar. palancarum vel phalangarum mavult, sublicarum Dalec. sciunt, R. mutentur, Rød. immutentur, ßy. exonerandaeve, dK. incubitat laxitas, d. incubita laxitas, R. incubitant laxitate, Bud. de asse p. 216. e codd., Br. spatiose incubant; alias atteruntur. Varia, K. varia, R (e corr.) utavari, d. - somnio, d. inanem, R. emicuerit, R. emicuit, Od.

§ 170. his, d. exsuperat, d. quadringenta, Td1. quadringentena, Od27. quadragintena, R. quadragena, r. quadragenis, codd. Gel. B. quadringenta vel quadringena legendum esse viderat iam Drakenb. ad Liv. 45, 16. millia, ROTdr. millibus, codd. Gel. B. nummum, RØ. nummos, d. nummorum, Br. emi, K. Mularum, Rod (libri ap. Salmas, exerc. p. 239. b. C.) Ad mularum, By. Scribendum In mularum, praepositione per sequentem litteram m intercepta. Ceterum v. Columell. VI. 37, 7. partu, Red (codd. Salmas.) partus, Br. aurium, R2. arium, R1d. sapori, Rd (codd. Salmas.) saporis, By. Asinino, codd. Salmas. viso, R. visu, d.

XLIV. 69. Ex asino et equa mula gignitur mense tertio 171 decumo, animal viribus in labores eximium. Ad talis partus equas neque quadrimis minores neque decennibus maiores legunt arcerique utrumque genus ab altero narrant nisi in infantia eius generis quod ineat lacte hausto; quapropter subreptos pullos in tenebris equarum uberi asinarumve eculeos admovent. Gignitur autem mula ex equo et asina, sed effrenis et tarditatis indomitae; lenta omnia eis ut vetulis. Conceptum ex equo secutus asini coitus abortu perimit, non 172 item ex asino equi. Feminas a partu optume septumo die inpleri observatum, maris fatigatos melius inplere. Quae non prius quam dentis quos pullinos appellant iaciat conceperit sterilis intellegitur et quae non primo initu generare coeperit. Equo et asina genitos maris hinnulos antiqui vocabant contraque mulos, quos asini et equae generarent. Observa- 173 tum e duobus diversis generibus nata tertii generis fieri et neutri parentum esse similia eaque ipsa quae sunt ita nata non gignere in omni animalium genere, idcirco mulas non parere. Est in annalibus nostris peperisse saepe, verum prodigi loco habitum. Theophrastus volgo parere in Cappadocia tradit, sed esse id animal ibi sui generis. Mulae calcitratus 174

surreptos statim pullos, K. Haec verba si cum initio huius indicare voluit, non agnoscitur; coniicio Plinium admovent. At

§ 171. mula, RØSTdr. mulus, B. V. Columell. VI. 36, 2. tertio decimo, ROSTdr. XII., ß. et labore, K. narrent, R. V. Aristot. hist. anim. 6, 23. p. 577b 15, ineat, Rod. ineant, B. admoveat, Rd. autem, ROTd. etiam, B. paragraphi comparantur, discrimen, quod Plin. quapropter ex vestigiis codicum et scriptura gignitur etiam scripsisse, coll. Columell. VI. 37, 3. et frenis, R. indomita, Td. eis ut, Hard. esse, RSTd, quorum librorum e vestigiis scribendum esse opinor esse ceu, littera ultima ex sequenti voce repetita. Pint. totam hanc clausulam adulterinam habet. V. Columell. VI. 37, 5.

tarditate

$172. coitus item omitt. R1d. V. Aristot. hist. anim. 6, 23. p. 577a 26. ex asino equi, om. R'. asini equi, R2. asini equus, O. equos, d. Ex his lectionibus ego pracfero, ut breviter dicat Plin.: non item perimit asini conceptum equus coitu insequens. observatum, R. observatum est, dßy. fatigatos, v. Columell. VI. 37, 1. iaciant, R2. iacitat, 0. incitat, R. iactitat, Td. hinnulos, RTd. hinulos, ß. hinnos, Pint. et Hard. ex Columell. 1. 1., quod probat Schneider. ad Varron. de re rust. II. 8, 1. reiiciens codicum scripturam.

§ 173. ex, d. diversum, Rd. quae sunt, d (quae in rasura.) sunt quae, R. annalibus, v. Varron. de re rust. II. 1, 27. et Schneid. ad Columell. VI. 37, 4. Theophrastus, vid. auctor. mirab. auscult. 70.

§ 174. Male, d. celebriore, r. In plurium, om. d. nata, d. quod, Rd. quem, Br. ginnum, Pint. innum, ROr. hinnum, dß. nanum id est pumilionem, Dalec. id est parvum mulum adulterina habet Pint. Ceterum v. Aristot.

inhibetur vini crebriore potu. In plurium Graecorum est monimentis cum equa muli coitu natum quod vocaverint ginnum id est parvum mulum. Generantur ex equa et onagris mansuefactis mulae veloces in cursu, duritia eximia pedum, verum strigoso corpore, indomito animo; sed generator onagro et asina genitus omnis antecellet. Onagri in Phrygia et 175 Lycaonia praecipui; pullis eorum ceu praestantibus sapore Africa gloriatur, quos lalisiones appellat. Mulum LXXX annis vixisse Atheniensium monimentis adparet; gavisi namque, cum templum in arce facerent, quod derelictus senecta scandentia iumenta comitatu nisuque exhortaretur, decretum fecere ne frumentarii negotiatores ab incerniculis eum arcerent.

XLV. 70. Bubus Indicis camelorum altitudo traditur, cor- 176 nua in latitudinem quaternorum pedum. In nostro orbe Epiroticis laus maxuma a Pyrri, ut ferunt, iam inde regis cura; id consecutus est non ante quadrimatum ad partus vocando. Praegrandes itaque fuere et hodieque reliquiae stirpium durant; at nunc anniculae fecunditatem poscuntur, tolerantius tamen bimae. Tauri generationem quadrimi inplent, singuli denas eodem anno tradunt; si autem post coitum in dexteram partem abeant tauri, generatos maris esse, si in laevam,

hist. anim. 6, 24. et generat. anim. 2, 8. p. 748b 33. velocis incursu, d. rugoso, r. generator, ed. generato////, R. generatus, T. generoso, ẞ post hanc vocem interpungens. animo. Generando, onagro et as. gen., Pint. genitus admissarius omnes, Dalec. antecellet, Rd. antecellit, Br.

§ 175. appellat, R. appellant, dẞy. gavisi, R. graius, T. Et gravis, d. Eo gavisi, B. Et gavisi, y.. namque, RSTd. Omitt. ß. faceret, T. senectas, R'd2. senectus, R20. Om. à1. scandentia, codd. Turnebi adv. 24, 19. scadentia, R2. cadentia, R'd. cedentia, Pint. Vid. Aristot. hist. anim. 6, 24. fecere ne, RTd. fecere quo caveretur ne, ß. .

§ 176. Idő insecutus, d. novimatum, Pint. V. Aristot. hist. anim. 3, 20. p. 522b 16. et 8, 7. praegrandes, ad superiora referunt T. fere, ROTd. hodie quae, R. reliquiae, R (ex corr.) d. reliqua, T. reliquae, B. durant, R20. duras, R'd. fecunditatem, Rd. ad fec., B. V. Aristot. hist. anim. 6, 21. p. 575a 24. quadrimi implent, ita nos cum interpunximus, cum Hard. (7) quadrimi. Implent interpunxerit, quo facto generationem etiamnum a poscuntur pendet. Hanc vero interpunctionem falsam esse docet scriptura si autem infra ex optimis codicibus a me restituta, qua, ut par est, recepta verbum tradunt, quod Hard. (7) cum sequentibus iunxit, ad superiora referendum vel potius ex mea sententia tamquam glossema delendum. Ceterum multa h. 1. temere mutat Pint. singuli denas, ROTd. et singulis denae, B. tradunt, ROTd. traduntur, ß. si autem, Redr. autem si, Hard. post coitum, d. coitum, R. coitu, 8. Om. r. V. Varron. de re rust. II. 5, 13. et Colum. VI. 24, 3. in, R. ad, drßy. dexteram, R. dextram, dẞy. habeant, r. si, om. R'd.

7.